De zesurige werkdag verdient een kans

Dries Douma breekt een lans voor een serieuze discussie over de zesurige werkdag. Een Zweeds experiment werd onlangs afgebroken omdat het 'te duur' was. Douma ziet mogelijkheden. Zo verbetert de kwaliteit van het werk en zijn medewerkers gezonder.

De zesurige werkdag verdient een kans
Blog
|

Voor het werk even sporten of je kinderen naar school brengen, en op tijd weer naar huis. Ideaal. Helaas kopte menige nieuwssite of dagblad vorige week "experiment zesurige werkdag mislukt". Of, dichter bij de waarheid, "zesurige werkdag te duur". De artikelen gingen over Zweden waar een experiment met een zesurige werkdag (met behoud van salaris) in een verpleeghuis in Göteborg was stopgezet. De kosten liepen te hoog op. Op zich een duidelijke reden, maar ik zie nog genoeg redenen om te bekijken of het op een andere manier wel kan. Er zijn namelijk nogal wat voordelen te behalen.

Het verpleeghuis, met 68 medewerkers, begon twee jaar geleden met het experiment. Na een jaar kwamen vooral positieve geluiden naar buiten, met reacties van medewerkers als 'ik voel me alerter op mijn werk' en 'ik heb meer energie voor andere belangrijke dingen in het leven'. De directeur van het verpleeghuis gaf aan dat de kwaliteit van de zorg was verbeterd en het welzijn van de medewerkers vergroot.

Deze positieve uitkomsten zijn geen verrassing. Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt het idee van betere medewerkersgezondheid en verhoogde kwaliteit van het werk bij kortere werkdagen. Een betrokken medewerker is ongeveer 20 procent productiever, zo is onderzocht. En in de praktijk hebben de Zweden hun positieve voorbeeld in het servicecenter van Toyota. Daar wordt al sinds 2003 naar tevredenheid een zesurige werkdag gehanteerd. Dit is door diverse bedrijven nagevolgd. Door stijging van de arbeidsproductiviteit, zeker afgezet tegenover de jaren '80, zijn de economische gevolgen voor de organisatie te overzien.

Het unieke karakter, en daarmee de reden voor de aandacht voor het experiment bij het verpleeghuis, zit in de overstap naar de publieke sector. Dat is spannend. Het is evident dat zo’n concept door de inzet van meer personeel aanmerkelijk hogere kosten met zich meebrengt. Zeker in organisaties waar in ploegendienst wordt gewerkt, zoals in het verpleeghuis. In plaats van verschil in omzet en winst, hebben we het nu over verschil in kosten van dienstverlening door de overheid. Dat raakt de samenleving en maakt het onderwerp meteen politiek.

In deze tijd krijgt zo’n onderwerp dan ook vanzelf een extra dimensie in de publieke discussie. Het zou jammer zijn als dit betekent dat het dan maar wordt afgeschreven. Het onderwerp verdient op z’n minst beschouwing in een breder perspectief. Zo kan een zesurige werkdag bijdragen aan het terugdringen van werkloosheid, grotere arbeidsparticipatie van vrouwen en daarmee betere verdeling van zorgtaken. Ook kan het leiden tot minder kansenverschil tussen fulltimers en deeltijders en in het algemeen dalende ziektekosten door vermindering van burnout-klachten. Voor oudere werknemers kan het een geleidelijke manier zijn om in werktijd terug te gaan en op die manier plaats te maken voor een jongere. En niet onbelangrijk: het is positief voor de kwaliteit van het werk en het welzijn van medewerkers.

Met andere woorden: de zesurige werkdag is dus niet enkel gunstig voor de werknemer en werkgever, maar ook voor de samenleving als geheel. In het Zweedse experiment kwamen de lasten van het experiment volledig voor rekening van de werkgever en daarmee de samenleving. Dat de kosten dan te hoog zijn, is geen verrassing, maar ook niet echt eerlijk. Het is niet meer dan realistisch om de rekening neer te leggen bij alle partijen die ervan profiteren: werknemer, werkgever en samenleving. Bijvoorbeeld: geen volledige uitbetaling van het salaris, maar vijftig procent uitbetaling van het aantal ingeleverde uren. En financiële stimulering vanuit het Rijk voor organisaties die hiermee niet alleen werken aan een beter werknemerswelzijn, maar ook vacatures creëren. Met zo’n gespreide betaling is het toch echt een ander verhaal en een andere afweging.

Nieuwsbrief

Niets missen op het gebied van publieke vernieuwing? Iedere week stellen wij met veel aandacht een nieuwsbrief samen over een thema. Vink aan waarover u de nieuwsbrief wilt ontvangen.

Onze nieuwsitems zijn kort en zonder PR-praat. Wij respecteren uw privacy.