Waarden als bron voor verandering

Het is spannend in de publieke sector. Hoe zorg je ervoor dat je te midden van alle veranderingen de juiste keuzes maakt? Waar moet je focus liggen, om stand te houden en de veranderingen te benutten?

Menno Spaan
Menno Spaan |
Blog
|

We merken het allemaal in ons werkzame leven: de veranderingen volgen elkaar steeds sneller op. In een veranderlijke omgeving is het spannend om in beweging te komen. Het gaat immers al snel mis, met name als je nieuwe werkwijzen initieert, wat juist nodig is om goed met de veranderingen om te gaan. En hoe groot die risico’s zijn, dat weet je niet van te voren. Welke maatregelen kies je dan? De neiging is vaak om stil te blijven zitten en in verstarring af te wachten, als een konijn in de lichtbundel van de koplampen van een auto. In publieke organisaties vertaalt het zich in grote hoeveelheden onderzoek: verkenning op verkenning, een extra analyse, nog meer scenario’s, heroverwegingen en herformuleringen, voordat tot een beslissing wordt overgegaan.

Toch lukt het sommige publieke organisaties juist in deze tijd om tot mooie nieuwe initiatieven te komen. Bij de Provincie Zuid-Holland bijvoorbeeld. Daar heeft men de provinciale weg N211 aangelegd die bijdraagt aan de reductie van CO₂. Nieuwe startups hebben de kans gekregen om innovaties toe te passen en omliggende bedrijven participeren omdat zij voordeel hebben door slimme toepassingen van warmte en koude opslag. En, o ja, de weg zorgt er tevens voor dat je veilig van A naar B kunt.

Ruimte voor de Rivier dat door Rijkswaterstaat met diverse partners werd vormgegeven is nog zo’n voorbeeld van een programma waarin vergaand veranderd werd. Maar liefst vier miljoen mensen hebben direct belang bij de bescherming van de dijken van de grote rivieren die in dit programma op een buitengewoon innovatieve wijze vorm heeft gekregen. Het leverde veel internationale aandacht op. In Nederland kregen de direct betrokkenen bij het programma de Maaskantprijs uitgereikt. Nieuwe toepassingen voor bescherming tegen het water in de grote rivieren gaat in het programma gepaard met een landschappelijke inrichting die voor boeren nieuwe kansen biedt, die nieuwe recreatieve mogelijkheden creëert én bijdraagt aan het innovatief vermogen van Nederland op het gebied van waterbeheer.

Het is deze manier van werken die effectief blijkt: zoeken naar toepassingen die bijdragen aan meerdere waarden tegelijk. Dat geldt niet alleen voor infrastructurele projecten. Bij toepassingen voor de interne organisatie geldt hetzelfde principe. In de gemeente Nijkerk werkt men zonder managers. De zelfsturende teams zorgen voor een flexibele organisatie, maar medewerkers krijgen er ook meer kansen om zich inhoudelijk te ontwikkelen. En het kost ook nog eens minder geld waardoor meer gedaan kan worden voor de samenleving. Wederom draagt één toepassing bij aan verschillende waarden.

Terug naar de basisvraag: Hoe zorg je ervoor dat je vanuit publieke organisaties in deze tijd van verandering de juiste keuzes maakt? Hoe houd je koers? Het antwoord ligt in bovenstaande casussen besloten: zoek naar werkwijzen, toepassingen of initiatieven die aan meerdere waarden tegelijk bijdragen. Dat zal niet altijd makkelijk zijn, want het vraagt om samenwerking over organisatiegrenzen heen en het vraagt om publieke professionals die meer ruimte krijgen, terwijl de roep om het voorkomen van fouten groot is. En juist daarom is de blik op de achterliggende waarden van belang. Sommigen noemen het opgavegericht werken. Wij noemen het ‘waardengericht werken’, want het is niet de opgave die centraal staat, maar het zijn de achterliggende waarden die de bron vormen voor verandering.

Veranderen gaat gepaard met risico’s, maar stil blijven zitten is soms riskanter. Schiet niet in een collectieve kramp, maar kijk hoe met nieuwe en slimme maatregelen aan meerdere waarden tegelijk kan worden gewerkt om de juiste koers te bepalen. Wellicht een mooi voornemen voor het nieuwe jaar?

Nieuwsbrief

Niets missen op het gebied van publieke vernieuwing? Iedere week stellen wij met veel aandacht een nieuwsbrief samen over een thema. Vink aan waarover u de nieuwsbrief wilt ontvangen.

Onze nieuwsitems zijn kort en zonder PR-praat. Wij respecteren uw privacy.